Choroba Tay-Sachsa: przyczyny, diagnoza i zapobieganie

Choroba Tay-Sachsa jest rzadkim zaburzeniem genetycznym typowo ograniczonym do pewnych grup etnicznych. Charakteryzuje się on niszczeniem komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym i może prowadzić do ślepoty, głuchoty oraz utraty funkcji umysłowych i fizycznych.

Tay-Sachs jest recesywnym autosomalnym zaburzeniem, co oznacza, że ​​jest to choroba odziedziczona po rodzicach. Choroba jest związana z mutacjami w HEXA gen, którego jest więcej niż 100 odmian. W zależności od tego, które mutacje są sparowane, choroba może mieć bardzo różne formy, powodując choroby w okresie niemowlęcym, w dzieciństwie lub w wieku dorosłym.

Śmierć zwykle występuje u dzieci w ciągu kilku lat od pierwszych objawów, ponieważ zniszczenie komórek nerwowych nie pozwala im się ruszyć ani nawet połknąć. W zaawansowanych stadiach dzieci stają się coraz bardziej podatne na infekcje. Większość umiera z powodu komplikacji zapalenia płuc lub innych infekcji dróg oddechowych.

Choć rzadko spotykany w populacji ogólnej, Tay-Sachs jest częściej widywany u Żydów aszkenazyjskich, Cajunów z południowej Luizjany, francuskich Kanadyjczyków z południowego Quebecu i irlandzkich Amerykanów.

Jak to powoduje chorobę

The HEXA gen dostarcza instrukcje do wytwarzania typu enzymu znanego jako heksozaminidaza A. Enzym ten jest odpowiedzialny za rozkładanie substancji tłuszczowej znanej jako gangliozyd GM2.

U osób z chorobą Tay-Sachs heksozoaminidaza A przestaje działać tak, jak powinna. Bez środków do rozbijania tych tłuszczów, toksyczne poziomy zaczynają akumulować się w komórkach nerwowych mózgu i rdzenia kręgowego, ostatecznie niszcząc je i prowadząc do objawów choroby.

Infantile Tay-Sachs Disease

Objawy choroby Tay-Sachsa różnią się w momencie wystąpienia pierwszych objawów.

Najczęstszym rodzajem jest infekcyjna choroba Tay-Sachsa, której pierwsze oznaki pojawią się w wieku od trzech do sześciu miesięcy. W tym czasie rodzice zaczną zauważać, że rozwój i ruchy dziecka znacznie się zmniejszyły.

Na tym etapie dziecko może nie być w stanie się przewrócić lub usiąść. Jeśli dziecko jest starsze, może mieć trudności z czołganiem się lub podnoszeniem ręki. Będą również wykazywać przesadną, zaskoczoną reakcję na głośne dźwięki i mogą wydawać się apatyczne lub letargiczne. Stamtąd pogorszenie funkcji umysłowych i fizycznych jest zwykle nieubłagane i głębokie.

Objawy zazwyczaj obejmują:

• Napady padaczkowe
• Utrata wzroku i ślepota
• Utrata słuchu i głuchota
• Łuszczenie i trudności w połykaniu (dysfagia)
• Sztywność mięśni i spastyczność
• Atropia miesni
• Utrata funkcji intelektualnej i poznawczej
• Paraliż
• Śmierć

Śmierć, nawet przy najlepszej opiece medycznej, zwykle ma miejsce przed ukończeniem czwartego roku życia.

Mniej popularne formy

Podczas gdy infantylny Tay-Sachs jest dominującą postacią choroby, istnieje mniej powszechny typ u dzieci i dorosłych. Czas wystąpienia choroby jest w dużej mierze związany z kombinacją genów odziedziczonych po rodzicach.

Spośród dwóch mniej popularnych form:

• Choroba młodzieńca Tay-Sachsa zwykle objawia się objawami w dowolnym miejscu od 2 do 10 lat. Podobnie jak w niemowlęcych Tay-Sachs, postęp choroby jest nieodwracalny, co prowadzi do pogorszenia zdolności poznawczych, mowy i koordynacji mięśni, a także dysfagii i spastyczności. Śmierć zazwyczaj ma miejsce między piątym a piętnastym rokiem życia.
• Późna choroba Tay-Sachsa (znany również jako dorosły Tay-Sachs) jest niezwykle rzadki i zwykle rozwija się u dorosłych w wieku od 30 do 40 lat. W przeciwieństwie do innych postaci choroby, zwykle nie jest śmiertelny i przestanie rozwijać się po pewnym czasie. W tym czasie dana osoba może doświadczyć spadku umiejętności umysłowych, niestabilności, trudności w mówieniu, dysfagii, spastyczności, a nawet psychozy typu schizofrenii. Osoby z późnym początkiem, Tay Sachs, często stają się trwale niepełnosprawne i wymagają pełnoetatowego wózka inwalidzkiego.

Genetyka i dziedziczenie

Podobnie jak w przypadku każdego autosomalnego zaburzenia recesywnego, Tay-Sachs występuje, gdy dwoje rodziców, którzy nie chorują, wnosi każdy gen recesywny do swojego potomstwa. Rodzice są uważani za "nosicieli", ponieważ każdy z nich ma jedną dominującą (normalną) kopię genu i jedną recesywną (zmutowaną) kopię genu. Dopiero gdy dana osoba ma dwa recesywne geny, może wystąpić Tay-Sachs.

Jeśli oboje rodzice są nosicielami, dziecko ma 25 procent szans na odziedziczenie dwóch genów recesywnych (i otrzymanie Tay-Sachs), 50 procent szans na uzyskanie jednego dominującego i jednego recesywnego genu (i stanie się nosicielem), a 25 procent szansa uzyskiwania dwóch dominujących genów (i pozostawania nienaruszonym).

Ponieważ istnieje ponad 100 odmian HEXA mutacja, różne kombinacje recesywne mogą w końcu oznaczać bardzo różne rzeczy. W niektórych przypadkach połączenie nadaje wcześniejszy i szybszy postęp choroby, aw innych przypadkach późniejszy początek i wolniejszy postęp choroby.

Podczas gdy naukowcy są bliżej zrozumienia, które kombinacje odnoszą się do jakich postaci choroby, wciąż istnieją duże luki w naszym genetycznym rozumieniu Tay-Sachs we wszystkich jego postaciach.

Ryzyko

Tak rzadko, jak Tay-Sachs występuje w populacji ogólnej - występującej u około jednego na każde 320 000 urodzeń - istnieją pewne populacje, w których ryzyko jest znacznie wyższe.

Ryzyko jest w dużym stopniu ograniczone do tak zwanych "populacji założycieli", w których grupy mogą śledzić korzenie choroby z powrotem do określonego, wspólnego przodka. Ze względu na brak różnorodności genetycznej w obrębie tych grup, niektóre mutacje są łatwiej przekazywane do potomstwa, co skutkuje wyższymi wskaźnikami chorób autosomalnych.

W przypadku Tay-Sachs widzimy to w czterech konkretnych grupach:

• Żydzi aszkenazyjscy mają największe ryzyko związane z Tay-Sachs, a jedna na 30 osób jest nosicielem. Specyficzny typ mutacji obserwowany w populacji (nazywany 1278insTATC) prowadzi do infantylnej choroby Tay-Sachsa. W Stanach Zjednoczonych dotknie to jedno z 3500 dzieci aszkenazyjskich.
• Cajuns na południu Luizjany również wpływa ta sama mutacja i mają mniej więcej taki sam poziom ryzyka. Naukowcom udało się prześledzić pochodzenie przewoźników od XVIII wieku do jednej pary założycieli we Francji, którzy nie byli Żydami.
• Francuscy Kanadyjczycy w Quebecu jest to samo ryzyko, co u Cajunów i Żydów aszkenazyjskich, ale dotykają ich dwie zupełnie niezwiązane mutacje. W obrębie tej populacji przypuszcza się, że jedna lub obie mutacje zostały przywiezione z Normandii lub Perche do kolonii Nowej Francji około 17 wieku.
• Irlandzcy Amerykanie są mniej powszechnie dotknięte, ale nadal mają około jednego na 50 szans na bycie nosicielem. Ryzyko wydaje się największe wśród par, które mają co najmniej trzech dziadków z Irlandii.

Diagnoza

Poza motorycznym i poznawczymi objawami choroby, jednym z objawów ostrzegawczych u dzieci jest zaburzenie wzroku zwane "czeremchowatą plamą". Stan, charakteryzujący się owalnym, czerwonym przebarwieniem na siatkówce, jest łatwo zauważalny podczas rutynowego badania wzroku. Plamkę czereśniową obserwuje się u wszystkich niemowląt z chorobą Tay-Sachsa, a także u niektórych dzieci. Nie występuje u dorosłych.

W oparciu o wywiad rodzinny i pojawienie się objawów, lekarz potwierdzi diagnozę, zlecając badania krwi, aby ocenić poziom heksozaminidazy A, która będzie niska lub nieistniejąca. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących rozpoznania lekarz może wykonać test genetyczny w celu potwierdzenia HEXA mutacja.

Leczenie

Nie ma lekarstwa na chorobę Tay-Sachs. Leczenie jest przede wszystkim ukierunkowane na opanowanie objawów, które mogą obejmować:

• Leki przeciwpadaczkowe, takie jak gabapentyna lub lamotrygina
• Antybiotyki do zapobiegania lub leczenia aspiracyjnego zapalenia płuc
• Fizjoterapia klatki piersiowej w leczeniu zatłoczenia dróg oddechowych
• Fizjoterapia zapewniająca elastyczność stawów
• Leki takie jak triheksyfenidyl lub glikopirolan, aby kontrolować wytwarzanie śliny i zapobiegać ślinotokowi
• Używanie butelek dla niemowląt przeznaczonych dla dzieci z rozszczepem podniebienia w celu ułatwienia połykania
• Leki zwiotczające mięśnie, takie jak diazepam, stosowane w leczeniu sztywności i skurczy
• Rurki do karmienia dostarczane przez nos (nosowo-żołądkowe) lub chirurgicznie implantowane do żołądka (przezskórna endoskopowa gastrostomia lub rurka PEG)

Podczas gdy badania genetyczne i badania nad terapią substytucyjną enzymu są badane jako środek do leczenia lub spowalniania progresji choroby Tay-Sachsa, większość z nich znajduje się na bardzo wczesnym etapie badań.

Zapobieganie

Ostatecznie, jedynym sposobem na uniknięcie Tay-Sachs jest zidentyfikowanie par, które są w grupie wysokiego ryzyka i pomagają im w podejmowaniu właściwych decyzji dotyczących rozrodu. W zależności od sytuacji interwencja może mieć miejsce przed ciążą lub w jej trakcie. W niektórych przypadkach mogą istnieć dylematy etyczne lub moralne do rozważenia.

Wśród opcji:

• W czasie ciąży można pobrać amniocentezę lub biopsję kosmówki (CVS) w celu pobrania komórek płodowych do badań genetycznych. Pary mogą następnie zdecydować, czy mają aborcję na podstawie wyników.
• Pary, które przechodzą zapłodnienie in vitro (IVF) mogą mieć zapłodnione jaja przed testem genetycznym. W ten sposób para może zapewnić, że tylko zdrowe zarodki są przenoszone do macicy. Chociaż skuteczność, IVF jest bardzo kosztowną opcją.
• W ortodoksyjnych społecznościach żydowskich grupa o imieniu Dor Yeshorim przeprowadza anonimowe badania na chorobę Tay-Sachsa u uczniów szkół średnich. Osoby, które poddają się testowi, otrzymują sześciocyfrowy kod identyfikacyjny. Kiedy znajdą potencjalnego partnera, para może zadzwonić na gorącą linię i użyć ich numerów identyfikacyjnych oceniających ich "kompatybilność". Jeśli oba są nosicielami, zostaną oznaczone jako "niezgodne".

Słowo od Bardzo dobrze

Jeśli masz do czynienia z pozytywnym wynikiem choroby Tay-Sachsa - zarówno jako nosiciel, jak i rodzic - ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem specjalistą, aby w pełni zrozumieć, co oznacza diagnoza i jakie są twoje możliwości. Nie ma żadnych złych lub słusznych wyborów, tylko te osobiste, za które ty i partner masz pełne prawo do poufności i szacunku.